Wspólny Las 2024: 6 postulatów tegorocznej edycji święta lasu
WSTĘP
23 i 24 marca po raz czwarty wychodzimy do lasów, puszcz i borów w całej Polsce na obywatelski dzień lasu.
Idziemy, by pokazać, że w tkaninie życia wszystko jest ze sobą połączone: lasy, człowiek i klimat stanowią nitki przeplatające się ze sobą i od siebie zależne. Zerwanie jednej z nich, niesie ze sobą utratę pozostałych.
Idziemy mówić o tym, że nie ma dobrego, bezpiecznego, stabilnego klimatu bez (starych) lasów. W lasach skupiają się jak w soczewce wszystkie problemy związane z kryzysem klimatycznym. Zmiany klimatyczne zagrażają funkcjonowaniu lasów, a jednocześnie zachowanie i ochrona ekosystemów leśnych są kluczowe w powstrzymaniu zmian klimatu oraz adaptacji do skutków tych zmian.
Idziemy spojrzeć na trapiące naszą planetę makro-problemy przez pryzmat tego, co „mikro” – miejsc bliskich sercu, ciału i doświadczeniu, przez pryzmat naszych ukochanych lasów i zagajników.
Idziemy, żeby w czasach wielkiej dezintegracji, czerpać z połączenia z dziką przyrodą i sobą nawzajem nadzieję do stawania w obronie naszego jedynego domu-Ziemi.
POSTULATY
- Chcemy leśnictwa, które uwzględnia ich kluczowe znaczenie lasów w mitygacji zmian klimatu i adaptacji do nich.
Lasy, szczególnie te o charakterze naturalnym, spełniają szereg funkcji w przeciwdziałaniu zmianom klimatu i adaptacji do nich: pochłaniają i magazynują dwutlenek węgla, zapobiegają suszy, regulują wilgotność i temperaturę otoczenia, chronią zbocza gór przed gwałtownym spływem wody, a górskie rzeki przed wysychaniem. W efekcie intensywnej gospodarki leśnej dochodzi m.in. do: uwalniania z gleby ogromnych ilości dwutlenku węgla, zaburzenia stosunków wodnych zwiększających zagrożenie lokalnych susz na przemian z podtopieniami, erozji gleby i jej wypłukiwania na obszarach górskich.
- Domagamy się ochrony najlepiej zachowanych i najstarszych lasów oraz drzew o wymiarach pomnikowych.
To właśnie starolasy są kręgosłupem, na którym wspiera się cały leśny ekosystem i który chroni nas przed skutkami zmian klimatu. W starych lasach zmagazynowana jest największa ilość węgla (zarówno w żywej biomasie drzew, martwym drewnie jak i w glebie), a prowadzenie w nich wycinek szczególnie przyczynia się do zmniejszenia ilości węgla związanego w ekosystemach leśnych. Ich ochrona jest spójna z celami Strategii Bioróżnorodności UE. Jest też działaniem niezbędnym w obliczu kryzysu ekologicznego, którego właśnie doświadczamy.
- Oczekujemy dostosowania gospodarki leśnej do presji, jakiej doświadczają ekosystemy lasów w obliczu zmian klimatu.
W wyniku towarzyszących zmianom klimatu susz i ekstremalnych zjawisk pogodowych zmienia się struktura lasów. Wiele gatunków nie wytrzymuje stresu wodnego i wycofuje się ze swych siedlisk. Inne ulegają osłabieniu (a w ekstremalnych przypadkach – także obumieraniu) w wyniku powtarzających się huraganowych wiatrów, pożarów czy nasilonych gradacji owadów. Zarządzanie lasami musi uwzględniać zachowanie różnorodności drzewostanów i ochronę związanych z nimi zasobów wodnych, aby ułatwić im funkcjonowanie w obliczu nowych warunków klimatycznych i nasilających się ekstremów pogodowych.
- Domagamy się wprowadzenia realnej ochrony przyrody w polskich lasach zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).
Gospodarka leśna nie może być usprawiedliwieniem dla niszczenia miejsc, w których mieszkańcy lasu wychowują młode, pożywiają się i odpoczywają. Polska gospodarka leśna jest prowadzona z naruszeniem zasad ochrony przyrody obowiązujących w UE. Oczekujemy jej ponownego objęcia wymogami ścisłej ochrony gatunkowej.
- Oczekujemy uznania przez władze miast kluczowej roli, jaką spełnia przyroda w miastach i na terenach zabudowanych oraz pierwszorzędnego traktowania miejskiej przyrody we wszystkich procesach inwestycyjnych i planistycznych.
Żyjemy w czasach kryzysu, w których każde drzewo i każdy skwer są na wagę złota i nie mogą być traktowane jako nieistotne w porównaniu z planami budowy dróg czy osiedli mieszkaniowych. Przyroda w miastach chroni je przed powodziami, obniża temperaturę w czasie upałów, poprawia jakość powietrza. Zachowanie i pielęgnacja istniejącej zieleni miejskiej oraz tworzenie nowych obszarów zielonych muszą być uwzględniane zarówno w długofalowej strategii samorządów jak w bieżącej praktyce inwestycyjnej i planistycznej.
- Jako obywatelki i obywatele chcemy mieć realny udział w podejmowaniu decyzji o lasach i terenach zielonych.
W związku z tym domagamy się zapewnienia możliwości zaskarżania planów urządzenia lasu przed sądami, a także zwiększenia roli konsultacji społecznych w procesie opracowywania tych dokumentów. Taką możliwość zagwarantował Polkom i Polakom wyrok TSUE z 2 marca 2023 roku i domagamy się jego niezwłocznej realizacji. Oczekujemy także realnego wpływu mieszkanek i mieszkańców na zarządzanie przyrodą w mieście.